NEVŞEHİR MÜZESİ MÜDÜRLÜĞÜ
İletişim bilgileri:
Adres: Fatih Sultan Mehmet Mahallesi Ali Dirikoç Bulvarı PK: 50100 No: 93 Nevşehir/ Merkez
Tel: 0384 213 14 47
E-posta: nevsehirmuzesi@ktb.gov.tr
Bağlı Birimleri:
Nevşehir Müzesi
Göreme Örenyeri
Kaymaklı Yeraltı Şehri
Zelve-Paşabağları Örenyeri
Çavuşin Örenyeri
Derinkuyu Yeraltı Şehri
Özkonak Yeraltı Şehri
Mazı Yeraltı Şehri
Tatlarin Yeraltı Şehri
Gülşehir St. Jean Kilisesi
El Nazar Kilisesi
NEVŞEHİR MÜZESİ
Adres: Fatih Sultan Mehmet Mahallesi Ali Dirikoç Bulvarı PK: 50100 No: 93 Nevşehir/ Merkez
Tel: 0384 213 14 47
E-posta: nevsehirmuzesi@ktb.gov.tr
Nevşehir Müzesi, hizmet binasının depreme karşı yetersiz performans seviyesinde ve riskli yapı sınıfında değerlendirilmesi nedeniyle gerekli çalışmalar tamamlanıncaya kadar ziyarete kapatılmış olup idari bölüm Kapadokya Alan Başkanlığı hizmet binasına taşınmıştır.
GÖREME ÖRENYERİ
Adres: Müze Caddesi, Göreme Beldesi Merkez / NEVŞEHİR
Tel: 0384 213 14 47
E-posta: nevsehirmuzesi@ktb.gov.tr
1967 yılında ziyarete açılan Göreme Örenyeri Nevşehir’e 13 km uzaklıkta ve Göreme kasabasının 2 km doğusunda yer alan kaya yerleşim yeridir. Göreme’de M.S 4. yüzyıldan 13. yüzyıla kadar yoğun bir şekilde manastır hayatı yaşanmıştır. Hemen her kaya bloğunun içinde kiliseler, şapeller, yemekhaneler ve oturma mekanları mevcuttur. Göreme Örenyerinde bulunan kiliseler, 2 tür teknikle boyanmış olup birincisi doğrudan doğruya kaya yüzeyi düzeltilerek üzerine yapılan boyama şeklinde ikincisi ise kaya üzerine yapılan secco (tempera) ve fresco tekniği ile yapılan boyamalardır. Kilisede işlenen konular İncil’den ve Hz. İsa’nın hayatından alınmıştır. Bugünkü Göreme Örenyeri dini eğitim sisteminin başlatıldığı yerdir. Göreme Örenyeri’nde Kızlar ve Erkekler Manastırı, Aziz Basil Kilisesi, Elmalı Kilise, Azize Barbara Kilisesi, Yılanlı Kilise, Karanlık Kilise, Çarıklı Kilise ve Tokalı Kilise bulunmaktadır.
KAYMAKLI YERALTI ŞEHRİ
Adres: Cami Kebir Mahallesi, Eşref Ayhan Caddesi, Kaymaklı/ Nevşehir
Tel: 0384 213 14 47
E-posta: nevsehirmuzesi@ktb.gov.tr
Nevşehir İli, Kaymaklı kasabasında bulunan Kaymaklı Yeraltı şehri Nevşehir’e 20 km mesafede olup 1964 yılında ziyarete açılmıştır. Toplamda 8 kattan oluşan şehrin ilk katı Hititler Dönemi’nde yapılmıştır. Roma ve Bizans Dönemlerinde de diğer alanların oyularak genişletilmesi suretiyle yeraltı şehri haline dönüştürülmüştür. Bugün 4 katı ışıklandırılmış ve ziyarete açılmıştır.
Tüf kayalara oyulmuş bu yeraltı şehri bir kitlenin geçici olarak yaşayabilmesi için gerekli tüm barınma şartlarını haizdir. Dar koridorlarla birbirlerine bağlanan oda ve salonlar, şarap depoları, su mahzenleri, mutfak ve erzak depoları, havalandırma bacaları, su kuyuları, kilise ve dışarıdan gelebilecek herhangi bir tehlikeyi önlemek için kapıyı içten kapatan büyük sürgü taşları vardır.
ZELVE-PAŞABAĞLARI ÖRENYERİ
Adres: Zelve Ören Yeri: Aktepe Köyü Avanos/ NEVŞEHİR
Paşabağları Ören Yeri: Çavuşin Köyü Avanos/ NEVŞEHİR
Tel: 0384 213 14 47
E-posta: nevsehirmuzesi@ktb.gov.tr
Göreme-Avanos yolunun sağında, yoldan 1 km içeridedir. Eskiden “Rahipler Vadisi” bugün ise Paşabağları olarak adlandırılan bu alan kendine özgü peribacaları ile kaplıdır. Çok gövdeli ve çok başlı olan bazı peribacalarının içlerine şapel ve oturma mekânları oyulmuş olup üç başlı peribacalarından birinde Aziz Simeon adına yapılmış bir şapel ve inziva hücresi bulunmaktadır.
Peribacalarının en yoğun olduğu yer olan Zelve Örenyeri Göreme-Avanos karayolu üzerinde yoldan 2 km içerdedir. 3 vadiden oluşan bu alan 9. ve 13. yüzyıllar arasında Hristiyanların önemli yerleşim ve dini merkezlerinden biridir. Zelve Öenyeri aynı zamanda papazlara ilk seminerlerin verildiği yöre olma özelliğini de taşımaktadır. Balıklı Kilise, Üzümlü ve Geyikli Kiliseler vadinin en önemli kiliseleri olup İkonoklastik Dönem öncesine aittir. III. Vadide hem cami hem de manastır bulunmakla birlikte bu alandaki yamaçlara oyulan güvercinlikler dikkat çekicidir.1952 yılına kadar iskân edilmiş vadide manastırlar, kiliseler, yerleşim yerleri, iki vadiye açılan tünel, değirmen, cami gibi yapılar bulunmaktadır.
ÇAVUŞİN ÖRENYERİ
Adres: Çavuşin Köyü Avanos/ NEVŞEHİR
Tel: 0384 213 14 47
E-posta: nevsehirmuzesi@ktb.gov.tr
Göreme-Avanos yolu kenarında, Göreme’ye 2,5 km uzaklıktadır. Kilise kaya içine iki katlı olarak oyulmuştur. Alt katta keşiş odaları yer almaktadır. Üst katta yer alan kiliseye ulaşan doğal merdiven yıkılmıştır. Bugün sonradan yapılan demir merdiven sayesinde kiliseye çıkılabilmektedir. Oldukça yüksek tek nefli, beşik tonozlu, üç apsisli olan kilisenin narteksi yıkılmıştır. Nartekste baş melek tasvirleri görülebilmektedir. Kilise, Doğu Roma İmparatoru Nicephorus Phocas’ın Kapadokya’ya yapmış olduğu ziyaret sonrasında 964/965 yıllarında yaptırılmıştır. Kiliseye İmparator Nicephorus Phocas,karısı Teofano ile diğer aile üyeri de resmedilmiştir.Kilisenin batı duvarında Yusuf ve Meryem Deney Sonrası, Beytüllahim’e Yolculuk, Doğum, Son Yemek, İhanet, İsa’nın Cehenneme İnişi, Vaftiz; kuzey duvarında İsa Platus Önünde, İsa Golgota Yolunda, İsa Çarmıhta, İsa’nın Ölümü; güney duvarında Kudüs’e Giriş, Lazarus’un Diriltilmesi, Kör Adamın İyileştirilmesi, İsa’nın Çarmıhtan İndirilmesi, Kadınlar Boş Mezar Başında sahneleri yer alırken tonozda Müjde, Ziyaret, Bakireliğin İspatı, Mısır’a Kaçış, Yusuf’un İkinci Rüyası, Havarilerin Tanrı Yolunda Görevlendirilmesi, Üç Müneccimin Tapınması, Masum Çocukların Katliamı, Elizabeth’in Takip Edilişi, Zekeriya’nın Öldürülmesi yer almaktadır. Apsis duvarında ise Başkalaşım resmedilmiştir.
DERİNKUYU YERALTI ŞEHRİ
Adres: Bayramlı Mahallesi, Şemsili Yolu No:15 Derinkuyu/ NEVŞEHİR
Tel: 0384 213 14 47
E-posta: nevsehirmuzesi@ktb.gov.tr
Nevşehir-Niğde karayolu üzerinde Nevşehir’e 30 km uzaklıkta olan Derinkuyu Yeraltı Şehrinin derinliği yaklaşık 85 metredir. Bir yeraltı şehrinde bulunan tüm özelliklere (ahır, kiler, yemekhane, kilise, şırahane vb.) sahip olan şehrin 2. katında misyonerler okulu bulunmaktadır. Geniş bir alan olan okulun tavanı yeraltı şehirlerinde pek rastlanmayan beşik tonoz ile örtülüdür. Salonun solundaki mekanlar çalışma odalarıdır. Yeraltı şehrinin 3.ve 4. katlarından sonra merdivenle doğrudan doğruya derinlemesine inilmekte ve alt katta bulunan haç planlı kiliseye ulaşılmaktadır. Yeryüzü ile bağlantısı bulunan 55 m. derinliğindeki havalandırma bacası, aynı zamanda su kuyusu olarak da kullanılmaktadır. Alt kata kadar uzanan kuyulardan her katın yararlanamadığı şehirde, ayrıca istila anında zehirlenmeyi önlemek için bazı kuyuların ağzı yeryüzü ile bağlantısız haldedir. 1965 yılında açılan Derinkuyu yeraltı şehrinin halen yüzde onu gezilebilmektedir.
ÖZKONAK YERALTI ŞEHRİ
Adres: Cami Kebir Mahallesi Turizm Caddesi, Özkonak Beldesi Avanos/ NEVŞEHİR
Tel: 0384 213 14 47
E-posta: nevsehirmuzesi@ktb.gov.tr
1972 yılında ziyarete açılan Özkonak Yeraltı şehri Avanos’a 14 km uzaklıktaki Özkonak kasabasında bulunmaktadır. Şehir İdiş Dağı’nın kuzey yamaçlarında volkanik, granit bünyeli tüf tabakalarının oldukça kalın olduğu bir yerde yapılmıştır. İki katlı olan Özkonak Yeraltı Şehrinde birbirine geçişi sağlayan tüneller, sürgü taşları, ahır, şıra hane vs. gibi mekânlar bulunmaktadır. Kaymaklı ve Derinkuyu yer altı şehirlerinden farklı olarak katlar arası haberleşmeyi sağlayacak çok dar ve uzun delikler bulunmaktadır. Düzgün oyulmuş odaların girişleri kapatıldığında havalandırma da bu deliklerle sağlanmıştır.
MAZI YERALTI ŞEHRİ
Adres: Mazı Köyü Ürgüp/ NEVŞEHİR
Tel: 0384 213 14 47
E-posta: nevsehirmuzesi@ktb.gov.tr
Antik adı “Mataza” olan Mazı köyü, Ürgüp’ün 18 km güneyinde, Kaymaklı Yeraltı Şehri’nin ise 10 km doğusundadır. Dört katlı olduğu düşünülen yer altı şehrinin günümüzde sadece 2 katı gezilebilmektedir. Değişik yerlerde 4 girişi tespit edilen şehrin asıl girişi düzensiz taşlardan örülü bir koridorladır. Kısa koridordaki iri sürgü taşı, yeraltı şehrinin giriş çıkışını kontrol altına alınmasını sağlamaktadır. İç kısımdaki küçük oda sürgü taşı ise rahat bir şekilde hareket etmesi için yapılmıştır. Yeraltı yerleşiminin geniş alanlarına yayılan ahırlar, diğerlerinden farksızdır. Ahırlardan kısa bir koridor vasıtasıyla yeraltı şehrinin kilisesine ulaşılır. Yine bu mekânın girişi de sürgü taşı ile kapatılabilmektedir. Kilise apsisi, Kaymaklı Yeraltı Şehri'ndeki kilisenin aksine uzun kenar köşesine oyulmuş, fasatı kabartmalarla süslenmiştir.
Yeraltı şehri, göçmeler nedeniyle ziyaretçilerin can güvenliği açısından 2003 tarihinden itibaren ziyarete kapatılmış, Temmuz 2015’te Çevre Düzenleme Projesi tamamlanarak tekrar ziyarete açılmıştır.
TATLARİN YERALTI ŞEHRİ
Adres: Ballık Mahallesi, Tatlarin Beldesi Acıgöl/ NEVŞEHİR
Tel: 0384 213 14 47
E-posta: nevsehirmuzesi@ktb.gov.tr
Yeraltı Şehri
1975 yılında tespit edilip 1991 yılında ziyarete açılan şehir Acıgöl ilçesinin 10 km kuzeyinde yer alan Tatlarin kasabasında kale olarak adlandırılan tepenin yamacında yer alır. Yeraltı şehrinin büyük bir kısmı henüz temizlenmemiş olup sadece 2 katı gezilebilmektedir. Ancak yeraltı yerleşiminin mekânlarının büyüklüğü, pek çok yeraltı yerleşiminde bulunmayan tuvaletlere sahip oluşu, erzak depolarının ve kiliselerin çokluğu normal bir yeraltı yerleşiminden ziyade askeri garnizon ya da manastır kompleksini akla getirir. Tatlarin Yeraltı Şehrinin diğer yeraltı şehirlerin en önemli farkı ‘L’ biçimli bir koridorla ulaşılan tuvaletidir. Koridorun bu şekilde yapılmasının nedeni de büyük ihtimalle oluşabilecek kötü kokuların diğer mekânlara ulaşmasını en aza indirgemek içindir. Yeraltı şehrinin bir diğer özelliği de saldırılara karşı koridorların ortasına yapılan 2-3 m derinliğindeki tuzaklardır.
Kilise
Acıgöl ilçesinin 10 km kuzeyinde yer alan Tatlarin kasabasının ‘Kale’ olarak adlandırıldığı tepesinin yamacında yer alır. İki nefli, iki apsisli, beşik tonozlu olan kilisenin narteksi yıkılmıştır. Oldukça iyi korunmuş olan fresklerdeki sahneler bantlarla birbirinden ayrılmıştır. Zeminde koyu gri, tasvirlerde ise mor, hardal ve kırmızı renkler kullanılmıştır. Kilisede Meryem ve Çocuk İsa, başkalaşım, İsa’nın cehenneme inişi, Kudüs’e giriş, İsa’nın çarmıha gerilmesi, Michael ve Gabriel; Konstantin ve Helena’nın yanı sıra dokuz azizin ve kiliseyi yaptıran kişinin portresi de yer almaktadır. Kilise resim programına göre 13. yüzyıl başlarına tarihlenmektedir.
GÜLŞEHİR ST. JEAN KİLİSESİ
Adres: Fatih Mahallesi, Necip Fazıl Caddesi, Gülşehir/ NEVŞEHİR
Tel: 0384 213 14 47
E-posta: nevsehirmuzesi@ktb.gov.tr
Gülşehir’in hemen girişinde yer alan ve iki katlı olan Aziz Jean Kilisesi’nin alt katında kilise, şarap mahzenleri, mezarlar, su kanalı ve görevlilere ait mekânlar; üst katında ise İncil'den alınmış sahnelerle süslenmiş bir diğer kilise yer almaktadır.
Alt kata ait kilise, tek apsisli, haç planlı olup haç kolları beşik tonozludur. Merkezi kubbesi çökmüştür. Süsleme açısından direkt ana kaya üzerine kırmızı aşı boyası ile stilize hayvan, geometrik ve haç tasvirleri resmedilmiştir. Üst kattaki kilise ise tek apsisli ve beşik tonozludur. Ana apsisteki resimlerin dışında oldukça iyi korunmuş olan kilise siyah bir is tabakası ile kaplıyken 1995 yılında gerçekleştirilen restorasyon ve konservasyon çalışmalarının ardından bugünkü görünümünü kazanmıştır. Apsisinde yer alan yazıtına göre 1212 yılına tarihlenen Kilisenin sahneleri bantlar içinde frizler halinde olup siyah zemin üzerine sarı ve kahverengi renkler kullanılmıştır. Niş tonozlarında ve cephelerinde bitkisel ve geometrik motifler tercih edilmiştir. Batı ve güney duvarında Kapadokya Bölgesi’nde oldukça nadir olarak resmedilen “Son Yargı Sahnesi” yer alır.
Kilisenin apsisinde Deesis, ön cephesinde kuş tasvirleri altında Müjde, tonozunda madalyonlar içersinde aziz tasvirleri; tonozun güney kanadında Son yemek, İhanet, Vaftiz, altında Meryem’in Ölümü; kuzey kanadında İsa’nın Çarmıhtan İndirilmesi, Kadınlar Boş Mezar Başında, İsa’nın Cehenneme İnişi ve batı ve güney duvarında ise Son Yargı sahneleri yer almaktadır.
EL NAZAR KİLİSESİ
Adres: Zemi Vadisi Göreme Beldesi/ NEVŞEHİR
Tel: 0384 213 14 47
E-posta: nevsehirmuzesi@ktb.gov.tr
Her sene 1 Aralık- 15 Nisan arası kış koşulları sebebiyle ziyarete kapalıdır.
Göreme-Müze yolunun sağındaki vadide, yoldan yaklaşık 800 m uzaklıkta El Nazar vadisindedir. Bir peribacası içine oyulmuş El Nazar Kilisesi, ‘T’ planlı, haç kolları beşik tonozludur. Ana apsis, haç kollarının birleştiği merkez mekâna açılır. Zeminin tamamı ve apsisin bir kısmı tahrip olmuştur. Sahnelerin kronolojik olarak birbirini takip ettiği kilisede; Müjde, Ziyaret, Doğum, Üç Müneccimin Tapınması, Mısır’a Kaçış, İsa’nın Mabete Takdimi, Elizabeth’in Takip Edilişi, Vaftiz, Lazurus’un Diriltilmesi, Başkalaşım, Kudüs’e Giriş, İsa Çarmıhta, İsa’nın Cehenneme İnişi, İsa’nın Göğe Çıkışı ve madalyonlar içinde aziz portreleri yer almaktadır.