KARADENİZ EREĞLİ MÜZESİ MÜDÜRLÜĞÜ
İletişim Bilgileri:
Adres: Orhanlar Mahallesi, Yalı Caddesi, No:96
Tel: 0 372 323 45 57
E-Posta: ereglimuzesi@kultur.gov.tr
Sorumlu olduğu il/ilçe:
Zonguldak İli ve İlçeleri
Bağlı Birimleri:
Karadeniz Ereğli Müzesi
Filyos Tios Örenyeri
Cehennemağzı Mağarası
KARADENİZ EREĞLİ MÜZESİ
Adres: Orhanlar Mahallesi, Yalı Caddesi, No:96
Müze Ziyaret Saatleri (Yaz/Kış): 08:30-19:00 – 08:30-17:30
Karadeniz Ereğli Müzesi, Halil Paşa Konağı olarak bilinen zemin+üç katlı, orta sofalı plan tipinde ve kagir olan bir yapı içinde hizmet vermektedir. Halil Paşa Konağı 19.yüzyıl sonlarında kentin ileri gelenlerinden Halil Paşa Karamahmutoğlu tarafından yaptırılmıştır. Eski bir kilisenin temeli üzerine inşa edilen konakta Roma dönemine ait binalardan toplanan Şapolyen (devşirme) malzeme özellikle cephe süslemelerinde kullanılmıştır.
Zemin katta; Karadeniz Ereğli ve çevresinden toplanan Grek, Roma, Bizans dönemlerine tarihlenen mermer mezar stelleri, cam kaplar, takılar, Zonguldak Filyos beldesinde yer alan Filyos Antik Kenti, Yassıkaya Mağarası ve İnönü Mağarası kazısı buluntuları, Grek, Roma, Bizans, Abbasi, Emevi, Sasani, Artuklu, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait sikke koleksiyonları teşhir edilmektedir.
Birinci katta; pişmiş toprak amphoralar, Hitit, Bizans ve Osmanlı dönemi mühür ve damgalar, bullalar teşhir edilmektedir.
İkinci katta; çeşitli erkek ve kadın giysileri ile yöreye özgü bir dokuma olan “Elpek” kumaşı ve ipliği dokuma aletleri, mendil, bohça, örtü gibi dokuma türleri, silahlar, takılar, mühürler, tütünle ilgili eşyalar, tespih, saat, mutfak eşyaları, ölçü ve tartı aletleri, yazma baskı kalıpları ve haritalardan oluşan yöresel etnografik eserler sergilenmektedir.
Üçüncü kat dönemine uygun döşenmiş müze-ev niteliğindedir. Geleneksel Ereğli ev düzenlenmesine uygun olan katta sırasıyla oturma odası, misafir odası, günlük oda ve yatak odası bulunmaktadır.
Müze bahçesinde; Grek, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemine ait sütun başları, mezar stelleri, mezar taşları, sütun gövde ve kaideleri, çeşitli mimari parçalar, lahitler ve ünlü pandomim sanatçısı Krispos’un mezar anıtı sergilenmektedir.
FİLYOS TİOS ÖRENYERİ:
Adres: Filyos Beldesi, Öteyüz Mahallesi, Çaycuma / ZONGULDAK
Müze Ziyaret Saatleri (Yaz/Kış): 08:30-19:00 – 08:30-17:30
Tios Antik Kenti; Antik Çağ yazarlarından Marcianus’un (Geographus, 8) aktarımıyla Bithynia bölgesi ile Paphlagonia bölgesinin sınırı olarak görülen Billaios (Filyos) Irmağı'nın yakınında kurulmuştur. Tios’un bu iki bölge arasındaki sınırda yer alması, kentin Bithynia, Paphlagonia ve hatta bazen de bir Pontus kenti olarak nitelendirilmesine neden olmuştur. Kent, birçok farklı adla antik kaynaklarda karşımıza çıkmaktadır. Memnonis (Historia, 434, 15.19, Ammianus Marcellinus (Rerum Gestarum Libri, XXII, 8.16) ve Pomponius Mela (De Chorographia I, 104) kentin adının “Tios” olduğunu belirtirler. Ancak, Claudius Aelianus (De Natura Animalium Libri, ) ve Ptolemy Tion, Plinius (Naturalis Historia) Tium, Strabon (Geographika, XII, 3.5) ve Skylax (Periplus, 90) ise “Tieion” olarak vermişlerdir. Kentin Yunan Kolonizasyonu sırasındaki kuruluşu ile ilgili bilgi veren kaynaklardan birisi Arrianus’dur. Arrianus (Ponti Euxini, XIII, 5, 5), Tios ile ilgili olarak “ Ion kökenli bir Helen kenti” tabirini kullanmıştır. Arrianus, kenti ayrıca, “Miletoslular’ın bir kolonisi” olarak da nitelendirmiştir. M.Ö. 7. yy.da gerçekleştiği düşünülen kolonizasyonda Tios’un, Tios adında Miletoslu bir rahip tarafından kurulduğu belirtilmektedir. Rahip Tios kentin özellikle Roma Dönemine tarihlendirilen sikkelerinde karşımıza çıkar. Tios’u da içine alan Batı Karadeniz bölgesi, M.Ö. 7. yy.da Kimmerler’in istilasına uğrar. Frig devletine son veren Kimmerlerin kıyı bölgelerle olan ilişkileri ile ilgili elimizde somut bir bilgi bulunmamaktadır. Kimmerler’den sonra bölgede bir müddet Lidya egemenliği görülür. Lidyalılar’ı sırasıyla Persler ve Bithynialılar takip eder.
Kentle ilgili detaylı bilgiler Hellenistik Dönemle birlikte başlar. Tios, M.Ö. 4. yy’da Herakleia Pontike’nin egemenliğindedir ve kentte sikke basımının bu dönemde başladığı görülür. Uzun yıllar boyunca bazen Pontus bazen de Bithynia devleti arasında el değiştiren kent, Memnonis’in aktarımıyla M.Ö. 70 yılında Romalı General Aurelius Cotta tarafından gerçekleştirilen bir sefer neticesinde Roma egemenliği altına girer. Strabon, Pompeius Magnus’un M.Ö. 64 yılında “Provincia Pontus et Bithynia” adıyla yeni bir idari düzenlemeye gittiğini söylemektedir. Böylece Tios da bu yeni eyaletin şehirlerinden birisini oluşturur. Kentte görülebilen durumda olan birçok anıtsal yapı, Roma egemenliği altında kentin nasıl bir gelişim gösterdiğinin kanıtı durumundadır. Tios, Bizans İmparatorluğu döneminde bir piskoposluk merkezi olarak dikkatleri çekmektedir. Antik çağlar boyunca Karadeniz’de önemli bir liman kenti durumunda olan Tios, nehir ve deniz taşımacılığı sayesinde balık, şarap, tahıl gibi ürünlerin ticaretinin yapıldığı bir merkez durumuna gelmiştir.
Tios-Filyos Antik Kenti Kazıları:
Kentte gerçekleştirilen arkeolojik kazılar Karadeniz Ereğlisi Müze Müdürlüğü tarafından 2006 yılında başlatılmıştır. 2008-2012 yılları arasında Prof. Dr. Sümer ATASOY başkanlığındaki bir ekip tarafından yürütülen çalışmalar, günümüzde Karadeniz Ereğli Müzesi Müdürlüğü’nün Başkanlığında, Karabük Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. Şahin YILDIRIM’ın da yer aldığı bir ekip tarafından gerçekleştirilmektedir. Akropolun batı ucunda deniz kıyısında antik liman, antik limana ait iki mendirek ve liman caddesinin bir bölümü görülebilir durumdadır.
Akropolun güney doğusunda Filyos-Çaycuma karayolunun üzerinde Roma dönemine tarihlendirilen bir tiyatro yapısı, tiyatronun kuzey batısında kilise olduğu düşünülen büyük bir yapı bulunmaktadır. Aşağı kentte ise; birisi oldukça büyük olmak üzere Roma Dönemine tarihlendirilen iki hamam, üç kemerli aquaduct olduğu düşünülen bir yapı kalıntısı ve bu kemerlerin hemen yanında da bir nymphaeum kalıntısı gezilebilir haldedir.
CEHENNEMAĞZI MAĞARASI
Adres: Süleymanlar Mahallesi, Cehennemağzı Mağaraları Sk., Merkez / Ereğli / ZONGULDAK
Müze Ziyaret Saatleri (Yaz/Kış): 08:30-19:00 – 08:30-17:30
Karadeniz Ereğli şehir merkezindedir. Roma ve Bizans Döneminde kullanılan 3 adet mağaradan oluşmaktadır.
Arkeolojik kaynaklarda Akheron (Acheron ) Mağaraları Cehennemağzı Mağaraları (kehanet mağaraları) volkanik kayaların tüflerinde gelişmiş yapısıyla doğal, insanlar tarafından oyularak kullanılır duruma getirilmesiyle de yapay özelliktedir.
Kilise Mağarası:
Doğal bir mağara olup kısmen kayalıkların yontulmasıyla düzleştirilmiştir. Roma ve Bizans dönemlerinde ibadet yapmak için kullanılmıştır. Mağara ilk kullanıldığı dönemlerde Roma İmparatorluğunca Hristiyanlık dini resmen kabul edilmediğinden ilk Hristiyanlar bu mağarada gizli ibadet etmekteydiler.
Tabanda geometrik hayvansal ve bitkisel desenli mozaik bulunmakta zaman içinde tahrip olan mozaikler günümüzde kısmen korunmaktadır. Mağaranın sağ tarafında (kuzeybatı) lahit koymak için açılmış geniş bir niş bulunmaktadır.
Kaynaklara göre burada Aziz NİKOLAS’ın Lahtinin olması gerekmektedir, ancak günümüzde sadece lahitin yeri mevcuttur. Girişin sol tarafında (kuzeydoğu) kilisenin apsis kısmı yer almaktadır. Mağara içinde Roma ve Bizans Dönemine ait taş eserler ve duvarlarda mum yakmak için yapılmış nişler mevcuttur. Mağaranın dışında ise Bizans Döneminde yapılmış kesme taş ve tuğladan örülü giriş yan duvarları bulunmaktadır.
Heracles Mağarası:
Mitolojiye göre M.Ö.1200’lerde efsanevi Argonot seferi sırasında buraya gelen Heracles (Latince- Hercules) Kral Eurystheus’un kendisine verdiği 12 adet görevden en zor olanını bu mağarada gerçekleştirdiği düşünülür. Heracles mağaraya girerek, Tanrı Hades’in (Cehennem Tanrısı) ülkesine gitmiş ve kralın isteği üzerine Tanrı Hades’in cehennemi bekleyen 3 başlı köpeği Kerberos’u buradan yeryüzüne çıkarmıştır. Mitolojiye göre civarda bulunan akonil bitkisi (haşhaş) Kerberos’un yeryüzüne çıktığında mağara önünde havlaması neticesinde ağzından çıkan köpüklerle oluşmuştur.
Heracles kral Eurystheus’un kendisine verdiği bu görevi burada gerçekleştirdiği ve Karadeniz Ereğli’nin o dönemdeki yerel halkı olan Mariandynler’i zorba yöneticiler olan Tiranlar’ın elinden kurtardığı için Mariandynler buraya Heracles’e bir şükran ifadesi olarak Heracles adını vermişlerdir. Daha sonraki dönemlerde burayı Heracles anısına konan diğer şehir isimlerinden ayırmak için buraya Herakleia Pontika (Karadeniz Ereğli’si) adı verilmiştir.
Ayazma Mağarası:
Geniş bir giriş olan Ayazma (Kutsal Su) Mağarası iki salondan oluşmaktadır. Salonlardan birini kaplayan göl kutsal olma özelliğinin yanında, geçmişte sarnıç olarak da kullanılmış ve yörenin su gereksinimini karşılamıştır. Girişin sol tarafında bulunan alanda ise günümüzde özellikle festivallerde klasik müzik dinletileri düzenlenmektedir.