AHLAT MÜZE MÜDÜRLÜĞÜ
İletişim bilgileri:
Adres: İkikubbe Mh. İyiler Mevki, Devlet Bahçeli Bulvarı, Ahlat/Bitlis
Tel: (0434) 412 40 26/
E-posta: ahlatmuzesi@ktb.gov.tr
Sorumlu olduğu il/ilçe: Bitlis ve Muş İlleri
Bağlı Birimleri:
Ahlat Müze Müdürlüğü
Bitlis Etnografya Müzesi
Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı Örenyeri
AHLAT MÜZE MÜDÜRLÜĞÜ
Adres: İkikubbe Mh. İyiler Mevki, Devlet Bahçeli Bulvarı, Ahlat/Bitlis
Müze Ziyaret Saatleri (Yaz/Kış): 08.00-19.00/08.00-17.00
Birçok uygarlığın izlerini günümüze taşıyan müze, ilk olarak 1971 yılında ziyaretçilerin hizmetine sunulmuştur. Yakın çevresinin tek müzesi olması hasebiyle bölge bazında hizmet vermektedir. 2014 yılına kadar ziyaretçilerini ağırlayan bu müze, günümüz ihtiyaçlarını karşılama noktasında yetersiz kalınca, Bakanlığımız tarafından çağdaş müzecilik anlayışına uygun “Ahlat Müze ve Karşılama Merkezi“ adında yeni bir müze yapılarak, 2014 yılında halkın hizmetine sunulmuştur. Çağdaş müzecilik anlayışına göre yapılan müze, 2018 yılında resmi açılışı yapılarak ziyarete açılmıştır. Müzedeki eserler; Arkeolojik, Kentsel Bellek, Fuaye ve Bahçe olmak üzere 4 farklı alanda sergilenmektedir. “Arkeolojik Salon” da, Kalkolitik Çağdan başlayarak, Erken Tunç Çağı, Orta Tunç Çağı, Geç Tunç/Erken demir Çağı, Orta Demir Çağı (Urartu), Helenistik Dönem, Roma Dönemi, Doğu Roma Dönemi, Selçuklu Dönemi ve Osmanlı Dönemine ait eserler sergilenmektedir. “Kentsel Bellek Salonu” nda ise, Ahlat’ta hüküm süren devletler ve Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti’ne ait kısa bilgilerin yer aldığı panolar; Selçuklu Meydan Mezarlığı ve Ören Yerine ait bilgiler gibi yöreye ait bilgiler ile Sultan Alparslan’ın balmumu heykeli ve Malazgirt Savaşı’na ait görseller ve temel bilgiler yer almaktadır. “Fuaye Alanın” da, Ahlat’ın tarihçesi, ilk yerleşim yeri olan Harabeşehir Mağaralarına ait bilgi ve görseller; Akkoyunlu Dönemine ait koç lahitler ve bilgilendirme levhaları; Selçuklu Meydan Mezarlığı Ören Yeri ve müzenin konumu gösteren harita ile şahide örneği; Evliya Çelebi’nin Seyahatnamesi’nde bahsi geçen ve Ahlat’a ait sözleri; Oğuz damgaları panosu; Ahlat için yazılmış bir şiirden alınan dörtlüğün bulunduğu panolar; küpler ve tavanda ise Selçuklu Sonsuzluk motifi işlenmiş olduğu asma tavan panosu yer almaktadır. “Bahçe Teşhiri”nde ise İslami Döneme ait taş eserler, kitabeler, mimari parçalar, küpler ve mezar taşları sergilenmektedir.
BİTLİS ETNOGRAFYA MÜZESİ
Adres: Atatürk Mh. Feyzullah Ensari Cad. No:94, Merkez/Bitlis
Müze Ziyaret Saatleri (Yaz/Kış): 08.00-17.00/08.00-17.00
Geçmiş yıllarda Vali Konağı olarak kullanılan bina, 2005 yılında Bakanlığımıza tahsis edilerek Etnografya Müzesi olarak ziyarete açılmıştır. Ahlat Müze Müdürlüğüne bağlı bir birimi olarak hizmet vermektedir. Korunması gerekli taşınmaz kültür varlığı olarak tescillenen müze binası, bölgenin yerel dokusuna uygun olarak Ahlat taşıyla inşa edilmiş olup, doğal bir görünüme sahiptir. Tarihi bina; yarım bodrum, zemin+ 1 kattan oluşmaktadır. Zemin katta idari birimler, üst katta ise teşhir salonu bulunmaktadır. Müzedeki eserler iki farklı alanda sergilenmektedir. Müzenin üst katında Etnografik eserler, bahçesinde ise taş eserler sergilenmektedir. Etnografik eserlerin sergilendiği salonda, yakın döneme ait (genel olarak Geç Osmanlı Dönemi ve Cumhuriyet Dönemi) tekstil ürünleri, el işlemeleri, süs eşyaları, bakır işlemeciliği, sikkeler ve bölgenin Etnografik değerlerini yansıtan eserler yer almaktadır. Bahçe teşhirinde ise yörenin mimari dokusuna ait süslemeli taşlar, çol, el değirmenleri ve mezar taşları bulunmaktadır. Bazalttan yapılan bu mimari parçaların üzerindeki tezyinler, ziyaretçilere dönemin kültürü ve mimari yapısı hakkında bilgiler sunmaktadır. Bu eserler; yöre halkının hayat tarzını, dönemin sosyal, dini, teknik, ilmi ve mimari özelliklerini yansıtmaktadır.
AHLAT SELÇUKLU MEYDAN MEZARLIĞI ÖRENYERİ
Adres: İkikubbe Mh. İyiler Mevki, Devlet Bahçeli Bulvarı, Ahlat/Bitlis
Müze Ziyaret Saatleri (Yaz/Kış): 08.00-19.00/08.00-17.00
Anadolu’ya giriş kapısının en önemli noktası olan, doğu-batı sentezinin kavşak noktası konumundaki Ahlat, gerek coğrafi gerek tarihi özellikleriyle ön plana çıkmaktadır. XIII. yüzyılda “Belh (Afganistan)” ve “Buhara (Özbekistan)” ile İslam Dünyasının 3 büyük ilim, kültür ve sanat merkezinden biri olmuş ve “Kubbet-ül İslam” unvanını alarak, önemini daha da arttırmıştır. Geçmişi Neolitik Çağlara kadar dayanan Ahlat, M.Ö 4000’lerde Hurriler ile başlayıp Osmanlılara kadar çeşitli devletlerin idaresinde kalmıştır. Anadolu’nun kapısının Türklere açıldığı tarih olan 1071 öncesinde ve sonrasında doğudan batıya geçişi sağlayan bir üs konumuna gelmiştir. XII. yüzyılın başlarından itibaren de “Ahlatşahlar” adıyla anılan Selçukluların bir kolunun başkenti olmuştur. Ahlat, stratejik önemi ve sahip olduğu doğal güzellikleri ile tarihin her döneminde çeşitli uygarlıklara merkezlik yapmış ve önemini korumuştur. Şehir Bizanslılar Döneminde “Khlat”; Süryaniler Döneminde “Khelath”; Araplar Döneminde “Halat”, İranlılar ve Türkler Döneminde ise “Ahlat” olarak telaffuz edilmiştir. Ahlat, sahip olduğu doğal güzelliklerin yanı sıra bünyesinde barındırdığı birçok kümbet, türbe, hamam, zaviye, bezirhane, çeşme, kale, mezarlık, cami, sivil konut, arkeolojik alan, akıt ve mağaralar gibi tarihi kültür miraslarıyla adeta bir açık hava müzesi niteliğindedir. Bu kültür miraslarının en önemlilerinin başında “Selçuklu Meydan Mezarlığı Ören Yeri” gelmektedir. Selçuklu Meydan Mezarlığı Ören Yeri, Ahlat’ta bulunan birçok tarihi mezarlık içerisinde en büyük ve en önemli olanıdır. 210.000 m2’lik bir alana yayılan Mezarlıkta, yaklaşık 9000 mezar taşı bulunmaktadır. Mezarlıkta günümüze kadar yapılmış olan epigrafik çalışmalar neticesinde 32 sanatkarın imzası tespit edilmiştir. Meydan Mezarlığı, tarihi Türk-İslam Mezarlıkları içerisinde büyüklük açısından ilk sırada yer almaktadır. Meydan Mezarlığı’nda Şahideli Sandukalı, Sandukalı ve Akıt olmak üzere 3 genel mezar tipi görülmektedir. Bu mezarlardan Ahlat’ın birçok ilim, din, kültür, sanat, zanaatkar, hukuk adamları ile mutasavvıf ve zahitler yetiştirdiğini öğrenilmektedir. Bu mezarlıkların içinde en önemli bölümü “Kadılar “ oluşturmaktadır. Mezar taşlarının doğu yüzünde medfunun kimlik bilgileri, bazı örneklerde ise medfunun nereden geldiği ve mesleki bilgiler yer almaktadır. Bu bilgilerin yanı sıra Orta Asya Türk kültüründe görülen çift başlı ejder motifi, değişik sıra ve örgülerde mukarnas süslemeleri de yer almaktadır. Batı yüzünde ise, mezar taşını yapan sanatkârın adı, Kuran-ı Kerim’den ayetler ile palmet, kandil, geometrik motifler ve bitkisel süslemeler bulunmaktadır. Sanduka kısmında ise daha çok ölümü hatırlatan Hadis-i Şerifler yer almaktadır. Anadolu’nun tapusu olan ve XII. yüzyıl başından XVI. yüzyıla kadar tarihlenen Ahlat Selçuklu Meydan Mezarlığı mezar taşları, Orhun Abideleri’nin Anadolu’da yaşatılan temsilcileri niteliğindedir.