141. İsviçre'den İadesi Sağlanan Eserler (37 Adet) (2023)
141. İsviçre'den İadesi Sağlanan Eserler (37 Adet) (2023)
Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile İsviçre Federal Konseyi Arasında Arkeolojik Kültür Varlıklarının Yasadışı İthali ve Transit Geçişinin Önlenmesi ile İadesine İlişkin Anlaşma, Kültür ve Turizm Bakanımız Sayın Mehmet Nuri Ersoy ve İsviçre Federal Konseyi Başkan Yardımcısı ve İçişleri Bakanı Sayın Alain Berset tarafından 15 Kasım 2022 tarihinde Ankara’da imzalanmıştır.
Bu anlaşmanın yürürlüğe girmesiyle birlikte ülkemizden yasadışı çıkarılan arkeolojik eserlerin İsviçre’ye girmesi de yasadışı hale gelmiştir. Anlaşma, İsviçre makamlarına bu eserlere el koyma yetkisi vermektedir. Bu yolla, İsviçre makamlarınca tespit edilen kültür varlıklarının ülkemiz uzmanlarınca incelenebilmesi ve Anadolu kökenli olanların ülkemize iadesinin sağlanabilmesi mümkün olmaktadır.
Bakanlığımız Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi Başkanlığının yakın işbirliği halinde çalıştığı İsviçreli Federal Kültür Bürosu yetkilileri, ülkelerinde tespit ettikleri Anadolu kökenli olabilecek kültür varlıklarına ilişkin bilgileri paylaşmışlardır. Kültür ve Turizm Bakanlığı uzmanlarının incelemeleri sonucu hazırlanan raporlar ve derlenen tüm bilgi/belgelerle bu eserlerin kaçak kazılarla ele geçirildiği ve yine yasal olmayan yollarla yurtdışına kaçırıldığı kesinlik kazanmıştır. Hazırlanan rapor ve belgeler İsviçreli makamlara sunulmuş ve Urartu Dönemine ait bronz kaplar, at koşum takımı parçaları, Kusura tipi idol ile Roma Dönemine ait bir geyik figürini ve gümüş vazo parçasından oluşan kültür varlıklarımızın ülkemize iadesine karar verilmiştir.
11 Ekim 2023 tarihinde Bern Büyükelçiliğimizde düzenlenen törenle teslim alınan kültür varlıklarımız Türkiye’ye getirilerek Anadolu Medeniyetleri Müzesinde muhafaza altına alınmıştır.
İadesi Sağlanan Eserler (37 Parça)
Urartu Dönemine Ait Kültür Varlıkları (MÖ 9-7 yy)
Van Gölü ve çevresi merkez olmak üzere kurulan Urartu Krallığı, MÖ 9.-7. yüzyıllar arasında hüküm sürmüştür. Urartu Devleti metal işçiliğinde son derece gelişmiştir.
Urartu Kazanlarına Ait Boğa Başı Eklentileri (3 Adet)
Boğa başı tutamaklı kazanlar Urartular’da soylu sınıf için birer prestij eşyası sayılmaktaydı. Büyük ve küçük ebatlı, hayvan başı eklentili ve kulplu olmak üzere iki tip olarak kullanılmıştır. Genellikle sallanan kulplar, sade ya da süslemeli bağlantı parçalarıyla donatılmıştı. Eklentili olanlar arasında en fazla boğa başı eklentililer mevcuttur. Bunlar tek parça olarak dökülmüş ve kazanların ağız kenarına dışa dönük olarak perçinlerle tutturulmuştur.
At Ayağı Biçimli Mobilya Parçaları (3 Adet)
Bronz mobilya aksamının çoğu mezar buluntusudur. Ölümden sonra yaşamın olduğuna inanan Urartular mezarlarını evleri gibi döşemişlerdir. Mezarlarda ele geçirilen mobilya aksamları, günlük kullanımın çok ötesinde özel mezar donatılarıdır. Ahşap mobilyaların bazılarında bronzdan mobilya aksamları kullanılmıştır. Aslan pençesi, boğa ve at toynağı şeklinde bronz mobilya parçaları döküm tekniği ile üretilmişlerdir.
At Koşum Takımları (22 Adet)
- Göz Siperlikleri (5 adet)
Göz siperlikleri başlık kayışı ile yanaklık kayışına bağlanmış metal, fildişi ya da deriden yapılan parçalardır. Biri atın başının sağ tarafına diğeri sol tarafına yerleştirilen bu parçalar sayesinde hayvanın doğrudan önünü görmesi sağlanır.
- Alınlık (1 adet)
Bir süs öğesi ya da koruyucu amaçlı olarak kullanılmış olan alınlıklar, atın alnından başlayıp burnu üstünden aşağı doğru uzanmaktadır. Alınlığın iki kenarında da aynı simetride ilmek/ip deliği yer almaktadır. Bu delikler, alınlık ile birlikte kullanılan yanaklık ve disk gibi benzeri parçalarla ilişkilidir. Alınlığın üzerine ise Urartu Tanrısı (Tanrı Haldi?) işlenmiştir.
- Göğüs Plakası (Hilal Tipli) (4 adet)
Göğüs plakası (Pektoral), binek hayvanlarının göğsünde bir uçtan bir uca asılı olan deri ya da metalden yapılmış koruyucu veya süsleme amaçlı parçalardır. Göğüs plakalarıyla hayvan, ok ve mızrak gibi saldırı silahlardan korunmaya çalışılmıştır.
- Göğüs Plakası (Mama önlüğü tipli) (6 adet)
Göğüs plakası mama önlüğü formludur. Eser iki parçalıdır. Üst parça, düz bir tabanı olan boğaz zırhı, alt parça ise kavisli bir tabanı olan trapez formundadır.
Göğüs plakaları, binek hayvanlarının göğsünde bir uçtan bir uca asılı olan deri ya da metal yapımı koruyucu veya süsleme amaçlı parçalardır. Göğüs plakalarıyla hayvan, ok ve mızrak gibi saldırı silahlardan korunmaya çalışılmıştır.
- Omuz Süslemesi (Pendant) (2 adet)
Omuz süslemesi/pendant üç parça formludur. Asılması için ortasında halka şeklinde bir delik bulunmaktadır. Eserin dış çevresi boyunca ilmek/ip delikleri yer almaktadır. Eserin merkezi, kanatlı güneş kursu içinde duran ve yarı beline kadar işlenmiş tanrı figürü ile süslenmiştir.
- Diskler (4 adet)
Diskler, koşum takımlarında meşin şeritlerin birleşme yerleri ile omuz süsünde, taşıt aksamlarında ise taşıt oklarında, üst destek çubuklarında ve kasaların yan panellerinde süs ya da fonksiyonel amaçlı kullanılan metal yapımı parçalardır. Disklerden biri üzerinde aslan figürü, diğeri üzerinde ise kanatlı güneş kursu bulunmaktadır.
Bronz Miğfer (1 adet)
Miğferler, Urartu savunma silahları arasında önemli bir yere sahiptir. Bugüne kadar yalnızca bronz ve demir miğferler bulunmuştur. Urartu miğferleri form açısından standart miğferler ve taraklı miğferler olarak iki gruba ayrılır. Standart miğferler konik, sivri ve sorguçlu olmak üzere üç ana tip altında toplanır. Miğferler, döküm ya da dövme tekniğiyle yapılmışlardır. Urartu kalelerinin kutsal silah depolarında dövme tekniği ile yapılmış miğferler bulunmuştur. Tek parça bronz levhanın dövülmesiyle yapılan miğferler konik biçimlidir.
Urartu Dönemine Ait Gövdeli Kaplar (5 adet)
Küresel gövdeli kaplar, Doğu Anadolu Bölgesinde görülen Urartu Dönemine ait kaplardandır.
Kusura Tipi İdol (Beycesultan) (1 adet)
Anadolu’da değişik merkezlerde çok sayıda ele geçmiş bu tip idoller, “Beycesultan ve Kusura” tiplerinin birleşmesinden meydana gelmiş idol tipidir. “Beycesultan Tipi” (Denizli) idollerinin gövdeden çıkan kol ve çuval gövdelerini ve “Kusura Tipi” (Afyon) idollerinin yuvarlak şekilli baş özelliğini ortak olarak yansıtmaktadır. Özellikle Batı Anadolu ve İç Batı Anadolu’da Erken Tunç Çağı’nda (MÖ 3. Bin) yaygın olarak kullanılan Anadolu’ya özgü idol tipidir.
Geyik Figürini (1 adet)
Roma Dönemine ait geyik figürini, Anadolu’da Roma Dönemine ait kazılarda sıklıkla rastlanmaktadır.
Gümüş Kap Parçası (1 adet)
M.S. 2-3. yy tarihlendirilen hayvan kabartmalı gümüş vazo parçasıdır.
