131. Hollanda'dan İadesi Sağlanan Şile Bozgoca Camii Kitabesi (1 Adet) (2022)
131. Hollanda'dan İadesi Sağlanan Şile Bozgoca Camii Kitabesi (1 Adet) (2022)
Hollanda'da bulunan Oriental Art Auctions Müzayede Evinde 17 Eylül 2021 tarihinde, Marmara Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof.Dr. Neval Konuk Halaçoğlu'nun ihbarı ve Kültür ve Turizm Bakanlığınca yapılan incelemelerle bir camii kitabesinin satışa çıkarılacağı tespit edilmiştir.
Üzerinde Osmanlı Türkçesi ile “Şile Kazasında Bozgoca Karyesinde El-Hac İbrahimzade Hurşid Bey'in Cami-i Şerifi Hayratıdır 17 Safer Sene 1285” yazılı kitabenin ülkemizden yasal yollarla çıkarılmış olmasının mümkün olmadığı, bu eserin bir mimari taşınmazın parçası olması nedeniyle ticarete konu edilemeyeceği Dışişleri Bakanlığımız kanalıyla Hollanda ilgili makamlarına iletilmiştir.
Hollanda tarafı esere el koyma işlemi yapılabilmesi için, bir adli istinabe hazırlanması gerektiğini bildirmiştir. Bunun üzerine Kültür ve Turizm Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ile irtibata geçerek adli yardımlaşma dosyasının hazırlanmasını talep etmiştir. Şile Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından hazırlanan ve Adalet Bakanlığı tarafından Hollanda savcılık makamına iletilen dosyada, Türkiye'den kültür varlıklarının çıkışının 19.yy'ın sonundan beri yasak olduğu, bu türlü eserlerin yerlerinden koparılmalarının dahi suç olduğu, Bozgoca Camii'ne ait olduğu üzerindeki yazıttan da anlaşılan bu eserin, Türkiye'den ayrılmasının hiçbir yasal yolu olamayacağı hususları çeşitli delillerle desteklenmiştir.
Ancak süreç burada sona ermemiş ve el koyma işleminin tamamlanabilmesi için destekleyici delillere ihtiyaç duyulmuştur. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi uzmanlarınca Şile Jandarma Komutanlığı, Şile Cumhuriyet Başsavcılığı, Şile Belediyesi ile görüşmeler sağlanmış, Belediye arşivinde yer alan bilgi ve belgeler sayesinde yazıtta adı geçen Hurşit Bey'in Şile'de yaşayıp vefat ettiği, ailesinin de halen Şile'de yaşamakta olduğu belgelenmiştir. Böylece yazıtın üzerindeki ifadeyi destekler tarihi bilgi ve kanıtlara ulaşılmıştır.
Ayrıca, Bozgoca Köyü sakinleri ile ikili görüşmeler yapılmış ve köy halkından yaşı müsait olan vatandaşlarımızın 1960'lı yıllarda bu yazıtı burada görmüş olduklarını beyan etmeleri üzerine bu kişilerin ifadeleri Hollanda makamlarına sunulmuştur. Bozgocalı vatandaşlarımız tarafından verilen bu bilgilerin eserin ülkemize iadesi çalışmalarına katkısı büyük olmuştur.
Bozgoca'da 19.yy'da kömür ticareti yapıldığı; bu sebeple, Hurşit Bey tarafından, cuma günleri oldukça kalabalık olan köye bir Cuma Camii yaptırmak düşüncesiyle hareket edildiği yine arşiv araştırmalarından ve Hurşit Bey'in ailesiyle gerçekleştirilen görüşmelerden öğrenilmiştir.
Tüm bu bilgi ve belgeler doğrultusunda söz konusu esere el konularak, adli yardımlaşma talebimiz kapsamında eser 2022 yılı Mayıs ayında süreç boyunca konunun takipçisi olan Lahey Büyükelçiliğimize teslim edilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kaçakçılıkla Mücadele Dairesince yürütülen çalışmalar Adalet Bakanlığımız, Dışişleri Bakanlığımız, Şile Cumhuriyet Başsavcılığımız, Şile Jandarma Komutanlığımız ve Şile Belediyesi ile kurulan yakın işbirliği sayesinde olumlu bir şekilde sonuçlandırılarak eserin ülkemize iadesi sağlanabilmiştir.
30 Eylül 2022 tarihinde İstanbul'a Türk Hava Yolları tarafından ücretsiz olarak taşınan eser, İstanbul Havalimanı Gümrük Müdürlüğünde gerekli işlemleri ivedilikle gerçekleştirildikten sonra, Türk ve İslam Eserleri Müzesine taşınmıştır.
Bozgoca Camii Kitabesi artık ait olduğu topraklarda, İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi'nde sergilenmektedir.
