Sırbistan ve Hırvatistan arasındaki Bajakovo-Batrovci sınır kapısında Hırvat yetkililerce 07 Nisan 2019 tarihinde Türk vatandaşı bir kişide yapılan aramada çok sayıda sikke ve arkeolojik malzeme ele geçirilmiş, konu İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğüne bildirilmiştir.
Bakanlığımız uzmanlarınca yerinde yapılan inceleme sonucu çok sayıda sikke, kurşun mühür baskıları ve ağırlıklardan oluşan eser grubunun Anadolu kökenli olduğu anlaşılmıştır.
Hazırlanan raporumuz Hırvat makamlarına iletilmiş ve eserlerimizin iadesi resmi olarak talep edilmiştir. Konunun Bakanlığımızca takibi ve Hırvat makamlarının işbirliği halinde yaklaşımları sonucu eserlerimiz 1 Aralık 2021 tarihinde Türkiye’ye getirilmiş; Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde muhafaza altına alınmıştır.
Eserlere ilişkin bilgiler:
1. MÖ 5. Yüzyılda Attica-Athena kentinde basılan sikkeler, dönemin Dolar ve Eurosu gibi global ölçekli paralar olduğu için Anadolu’da hemen her bölgede ele geçmektedir. Kriminolojik verilerin de doğruladığı gibi bu grupta yer alanlar da Anadolu da ele geçmiştir.
2. Kilikia bölgesinde Kelenderis (Aydıncık), Mallos (Adana), Nagidos(Mersin-Bozyazı), Soloi (Mezitli) de antik dönemde (MÖ 5-3. yy) basılan gümüş sikkeler ile İonia- Ephesos (Selçuk-İzmir) basılan gümüş şehir sikkesi bulunmaktadır.
3. Anadolu’da hüküm süren Kappadokia, Seleukos, Kilikia ve Pontos Krallık sikkeleri bulunmaktadır.
4. Roma imparatorluk döneminde Antiokhia (Antakya) ‘da basılmış ve olasılıkla bir toplu buluntu olarak ele geçmiş gümüş sikkeler bulunmaktadır. Roma İmparatorluğu Anadolu’da çok az şehre Gümüş basma yetkisi vermiştir, Antakya o ayrıcalıklı şehirlerden biridir.
5. MÖ 3 yüzyıldan MS 3.yy a kadar Anadolu’daki şehirler önce kendi bağımsız sikkelerini basmış; daha sonra Roma egemenliğinde Romanın izniyle Anadolu şehir paraları basmışlardır, bu örnekler de mevcuttur.
6. Geç Roma döneminde imparatorluğun en önemli darphaneleri Anadolu’da Kyzikos (Erdek), Nikomedia (İzmit), Antiochia (Antakya) ve Herakleia’da (M. Ereğlisi) basılan örnekler görülmektedir.
7. Bizans döneminde İmparatorluğun başkenti Constantinopolis başta olmak üzere Kyzikos (Erdek), Nikomedia (İzmit) ve Antiochia (Antakya) darphanelerinde basılan follis ve solidus (Altın) sikkeler yer almaktadır.
8. Bizans döneminde posta mührü, imparatorluk mührü, aziz mührü ve kilise mührü olarak kullanılan 5.-11. yy.’a ait mühürler bulunmaktadır.
9. Arap-Bizans basımı yani, İslami sikkelerin en erken örnekleri kabul edilen Hristiyan ve Müslüman halkın en çok ortak olarak kullandığı bakır sikke bulunmaktadır.
10. Emevilerin Fels olarak adlandırılan bakır sikkeleri bulunmaktadır.
11. Mardin, Diyarbakır-Hasankeyf Artuklularına ait Bizans sikke kalıpları kullanılarak basılmış bakır sikke örnekleri bulunmaktadır.
12. İlhanlı ve Anadolu Selçuklularına ait sikkeler 13-14. yüzyıllara aittir.
13. Osmanlı Padişahı II. Mahmut’a ait altın sikke bulunmaktadır.
14. Bronz terazi ağırlıklılarının hepsi Anadolu karakterli ve Roma-Bizans dönemine aittir.
Söz konusu eserlerin ele geçirilmesi ve zanlının yakalanması İçişleri Bakanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığınca yürütülen Adana merkez olmak üzere 30 ayrı ilde eşzamanlı olarak yapılan ve uluslararası ayağında Hırvatistan, Sırbistan ve Bulgaristan gibi ülkelerin de olduğu "Anadolu Operasyonu"nun başlangıcı olmuştur.
Kültür ve Turizm Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatı tarafından da destek verilen Anadolu Operasyonu Cumhuriyet tarihimizin suçtan elde edilen gelire yönelik ilk tarihi eser kaçakçılığı operasyonudur. Örgüte mensup çok sayıda kişi gözaltına alınarak 26 Milyon Avro suç geliri tespit edilmiştir. 20 binden fazla kültür varlığı da yurt dışına kaçırılmadan ele geçirilerek Adana Müzesi Müdürlüğüne teslim edilmiştir.