Zerzevan Kalesi ve kalenin içerisinde yer alan Mithraeum (Mithras Tapınağı); Diyarbakır ili, Çınar ilçesi, Demirölçek mahallesinde yer almaktadır. Bu bölgede, Asur Dönemi’nde (M.Ö. 882-611) Kinabu olarak adlandırılan bir kalenin var olduğu ileri sürülmektedir. Pers Dönemi’nde de (M.Ö. 550-331) Kral Yolu üzerinde bulunan yerleşim alanının yol güvenliğinin sağlanması amacıyla kullanılmış olduğu düşünülmektedir. Mevcut çalışmalara göre, kalenin M.S. 3 yy.’da kullanıldığı söylenebilir. Yerleşimin surları ve yapıları Anastasios I (M.S. 491-518) ve Justinianos I (M.S. 527-565) dönemlerinde onarılarak, bazı yapılar ise yeniden inşa edilerek mevcut son haline getirilmiştir. 639 yılında İslam orduları tarafından bölgenin fethine kadar yerleşim kullanılmış olmalıdır.

Surlarla çevrelenmiş yerleşimdeki kamu yapılarının bulunduğu güney alanda, gözetleme ve savunma kulesi (güney kule), kilise, yönetim binası, cephanelik (arsenal), kaya sunağı gibi mimari kalıntılar yer almaktadır. Kuzeyinde ise cadde-sokaklar ve konutlar takip edilebilmektedir. Konutların bulunduğu alanda aynı zamanda su sarnıçları, yeraltı kilisesi, yeraltı sığınağı, Mithraeum, henüz işlevi belirlenemeyen birçok yapı da tespit edilmiştir. Surların dışında ise yerleşime su sağlayan kanallar, sunu çanakları ve taş ocakları vardır. Nekropol alanında ise kaya mezarları ve tonozlu mezarlar bulunmaktadır.

Zerzevan Kalesi askeri yerleşimi, yer altı ve yerüstü yapıları ile dünyanın en iyi korunmuş Roma garnizonlarındandır ve insanlığın kültürel gelişimini oluşturan farklı kültürel-inanç evrelerine ait izleri bir arada taşımaktadır. Pagan ve Hıristiyan Roma’ya ait mimari yapılar döneminin bütün özelliklerini ve teknolojik gelişmelerini yansıtmaktadır. Günümüze kadar Roma’nın doğu sınırında bulunan tek Mithras Tapınağı burada yer almaktadır. Bu niteliklerinden dolayı “Zerzevan Kalesi ve Mithraeum” olarak (iii), (iv) ve (vi). kriterler kapsamında Dünya Miras Geçici Listesi’ne dahil edilmiştir.