Orta Anadolu'nun en eski yerleşmesi olan, insanlık tarihine ilişkin pek çok ilki üzerinde barındıran Aşıklı Höyük’te, bir evin tabanı altına 4 yaşında bir çocuk hasıra sarılarak gömülmüş olarak bulundu. Bu bulgu sadece insanların ölü gömme uygulamaları açısından değil aynı zamanda günümüzde halen kullanılan hasırın on  bin yılı aşkın tarihçesini de ortaya koyuyor. 

 

Bakanlığımız, izinleri ile İstanbul Üniversitesi Tarih Öncesi Arkeolojisi Anabilim Dalı’ndan Prof. Dr. Mihriban ÖZBAŞARAN başkanlığında halen devam etmekte olan kazılarda, yerleşmenin en eski tabakalarına ait bir binanın tabanında bulunan çocuk iskeletinin üzerinde serili olan hasır, türünün en eski örneklerinden biri.

 

Çocuk iskeletinin bulunduğu bina, günümüzden 10.100 yıl öncesine tarihlenen oval planlı, toprağa yarı gömük bir bina (Foto 1). Aşıklı’da ölülerin ev tabanlarına açılan basit çukurlara ana karnındaki pozisyonda gömüldükleri, çukur doldurulduktan sonra bina tabanı sıvasının yenilenerek aynı mekanda yaşamın devam ettiği biliniyor. Ortaya çıkarılan çocuğun gömülme sırasında hasırla sarılmış olduğu (Foto 2), hasırın bölgedeki sulak alanlarda yetişen kamışlardan yapıldığı (Phragmites australis), kamışların kesilip hazırlandıktan sonra birbirleriyle 90 derece yapacak şekilde alttan ve üstten geçirilerek örüldüğü, örneğin olağanüstü korunma durumu sayesinde net olarak saptanabiliyor (Foto 3). Kullanılan tekniğin, günümüz geleneksel köy evlerinde tavan hasırı örmede kullanılan tekniğe çok benzer nitelikte olduğu görülüyor. (Foto 4).

 

Ortaya çıkarılan bulgu, dönemin teknolojisi, kullanılan aletler, bitki kalıntıları yoluyla çevresel özellikler gibi pek çok konuda sağladığı bilginin yanısıra topluluğun inançlarını, ölü gömme pratiğini yansıtan işlemlerin de anlaşılabilmesine olanak tanıyor. Hasır ve sepet gibi, organik materyallerden üretilen ve korunarak günümüze ulaşabilmesi farklı korunma koşulları gerektiren bu ve benzeri buluntularla tarih öncesi insanlarının günlük yaşantılarının ayrıntılarına bir adım daha yaklaşabilmekteyiz.

 

Foto 1: Hasıra sarılı çocuk iskeletinin bulunduğu binada okla işaret edilen yer, üzeri taban sıvasıyla kapatılmış mezar çukuru (Foto: Aşıklı Kazı ve Araştırma Projesi Arşivi)ü

 

Foto 2: Hasıra sarılı çocuk iskeleti (Foto: Aşıklı Kazı ve Araştırma Projesi Arşivi)