Gladyatörlerin kenti olarak bilinen Stratonikeia, Muğla İli, Yatağan İlçesi’nin 7 km batısında, Eskihisar Köyü sınırları içinde yer alır. Geç Tunç Çağı’ndan günümüze kadar kesintisiz yerleşime sahne olan kente, M.Ö. 3. yy’ın ilk çeyreğinde Seleukos kralı I. Antiokhos tarafından karısı Stratonike’nin adı verilmiştir. Hellenistik Dönem boyunca, Seleukos, Ptolemaios, Makedonyalılar, Rodos ve Roma arasında el değiştiren Stratonikeia, M.Ö. 130/129 yılında tamamen Roma’ya bağlanmıştır. Anadolu’nun fethinden sonra Türk hâkimiyetine giren kentte Beylikler, Osmanlı ve Cumhuriyet Dönemi’nde de yerleşim devam etmiştir. 1957 yılındaki deprem sonrasında Eskihisar Köyü’ne taşınan kentte halen tarihi köy evlerinde yaşayan birkaç aile bulunmaktadır.

 

Stratonikeia, Arkaik, Klasik, Helenistik, Roma İmparatorluk, Doğu Roma, Beylikler, Osmanlı ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerine ait yapı ve kent dokusunun birlikte görülebileceği nadir yerlerden biridir. Kapladığı 7 kilometrekarelik alanla, dünyanın mermerden inşa edilmiş en büyük kentlerinden biri olan Stratonikeia, Hellenistik Dönem’de birbirine paralel ızgara sisteminde kesişen caddelerden oluşan hippodamik planda düzenlenmiştir. Antik döneme ait gymnasium, bouleuterion, tiyatro, hamam, kent kapısı ve çeşme gibi anıtsal yapılarının yanında, köy meydanı, Beylikler Dönemi hamamı, Şaban Ağa Camii, Osmanlı Çeşmesi, ağa evleri gibi Türk mimarisi açısından önemli örneklere sahip olan kent, insan yapımı anıtsal ihtişam ile doğal çevrenin güzelliği bir arada barındırmaktadır.

 

UNESCO Dünya Miras Merkezi tarafından yapılan değerlendirme sonucunda, Stratonikeia Antik Kenti’nin UNESCO Dünya Miras Geçici Listemize kaydedilmesi uygun görülmüştür.