Ermeni Vaspurakan Kralı I. Gagik Ardsruni tarafından saray kilisesi olarak M.S. 915-921 tarihleri arasında Mimar Keşiş Manuel’e inşa ettirilen Akdamar Anıt Müzesi UNESCO Dünya Miras Merkezi tarafından yapılan değerlendirme sonucunda Dünya Miras Geçici Listemize eklenmiştir.

 

Abbasilere bağlı olarak 908-1021 yılları arasında Van ve çevresinde hüküm süren Vaspurakan Krallığının kültürel çeşitliği ve etkileşimini bütünüyle yansıtan Akdamar Anıt Müzesi, hem mimarisi hem de süslemeleri ile dünya mimarlık tarihi içinde önemli bir yere sahiptir.

 

Akdamar Anıt Müzesi, Ermeni mimarisinde Hripsime tipi olarak adlandırılan kare, köşe nişli dört yapraklı yonca planlıdır. Kilisenin kuzeydoğusundaki şapel 1296-1336 tarihlerinde; batısındaki jamatun 1763 tarihinde; güneyindeki çan kulesi 18. yüzyıl sonlarında ilave edilmiştir.

 

Kilise, 2005-2006 yıllarında restore edilmiş, 2007 yılında anıt müze olarak hizmete girmiştir.

 

Kilisenin cephelerini çeşitli bordürler halinde kuşatan ve duvarların orta ve alt kısımlarında heykel şeklinde canlandırılan figürlü taş kabartmalarda, İncil ve Tevrat’tan alınan dini sahneler, Hz. İsa ve Meryem, havariler, peygamberler, Ermeni asiller, saray yaşantısı, av sahneleri, günlük hayattan figürler, çeşitli hayvan, meyve, bitkisel ve geometrik motifler tasvir edilmiştir.