NİĞDE MÜZESİ MÜDÜRLÜĞÜ
NİĞDE MÜZESİ
Adres: Yukarı Kayabaşı, Dışarı Cami Sk. No:11, 51000 Merkez / NİĞDE
Tel: 0 388 232 33 90
E-Posta: nigdemuzesi@ktb.gov.tr
Bağlı Olan Birimler:
Niğde Müzesi
Gümüşler Manastırı ve Yeraltı Şehri
Andaval Örenyeri
GÜMÜŞLER MANASTIRI VE YERALTI ŞEHRİ
Adres: Eski Gümüşler Mahallesi, Gümüşler Kasabası, 51060 Merkez / NİĞDE
Tel: 0 388 235 25 34
E-Posta: nigdemuzesi@ktb.gov.tr
Niğde’ye 8 km uzaklıktaki Gümüşler Kasabasında yer alan Gümüşler Manastırı ve Yeraltı Şehri Bizans sanatının en güzel ve korunmuş eserlerinden birisidir. 1973 yılında arkeolojik sit alanı olarak kabul edilen ören yeri; oldukça büyük ve geniş bir kaya kütlesinin içine kazınmıştır. Kaya kütlesinin Doğu ve Güneye bakan yüzünün uzunluğu 1.5 km kadardır. Komple kaya olan ön cephe yerleşim merkezi olarak kullanılmıştır.
Manastır 8-12. yüzyıllar arasında ana kayadan oyularak yapılmıştır. Bir orta avlu ve bu avluya bağlanan kilise, yeraltı mekanları vb. müştemilattan oluşur.
Avlunun dik duvarlarının yüksekliği 14 metre kadardır. Kuzeydeki büyük oda ve orta avlu tabanı mezarlık olarak kullanılmıştır. Avlunun güney tarafında iki katlı yeraltı şehri ve batısında ise kilise yer almaktadır.
Kapalı Yunan haçı planlı kilisenin içinde ana kayadan oluşturulmuş dört sütununun üzeri sıvanmış ve rozet motifleriyle bezenmiştir. Kilisenin duvar resimlerinde en az üç farklı ustanın çalıştığı düşünülmektedir. Ana apsisteki üç şerit halindeki resimlerin en üstünde Deesis sahnesi ile İncil yazarlarının sembolleri, en alttaki şeritte ise Kayserili Büyük Basileios, Nyssa’lı (Nevşehir) Gregorios, Naziyanz’lı(Bekarlar-Aksaray) Gregorios gibi kilise babalarının resimleri yer almaktadır.
Kuzey haç kolundaki Meryem’e Müjde, İsa’nın doğumu ve Tapınağa Taktimi sahneleri ile Vaftizci Yahya ve Aziz Stephanos figürleri ikinci bir sanatçının elinden çıkmış olmalıdır.
İç narteksten naosa giriş kapısının güneyindeki Meryem ve çocuk İsa ile iki yanlarındaki baş melekler Gabriel ve Mikael figürleri üçüncü sanatçıya aittir.
Narteksin üstündeki bir odanın duvarlarında Kapadokya’da örneği görülmeyen, av sahneleri ile çeşitli hayvanlardan oluşan bir kompozisyon dikkat çekmektedir. Kilisedeki resimlerin ikonografik ve üslup özelliklerine göre 11. ve 12. yüzyıllara tarihlendirmek mümkündür.
ANDAVAL ÖRENYERİ
Adres: Yeni Mahalle, Aktaş Kasabası 51015 Merkez / NİĞDE
Tel: 0 388 237 53 57
E-Posta: nigdemuzesi@ktb.gov.tr
Efsaneye göre, Büyük Konstantin’in annesi Helena, 4. yüzyılın ilk yarısında, kutsal topraklara, yaptığı hac ziyareti sırasında bölgede bazı kiliseler inşa ettirmiştir. Ancak gönümüzde bazı yayınlarda “Kontantin bazilkası” olarak bilinen kilisenin bu kiliselerden biri olmadığı düşünülmektedir. Mimari plan özellikleri göz önünde alındığında, günümüze gelen kilise ise (Konstantin ve Helena Kilisesi), Helena’nın yaptırdığı kilisenin yerinde veya yakınında, daha sonraki bir dönemde (büyük olasılıkla 5. veya 6. yüzyılda) inşa ettirilmiş olmalıdır.
Kilisenin ilk yapısı 5. veya 6. yüzyıllara Bizans mimarisinde yaygın olarak uygulanan düz ahşap çatılı, üç nefli, tek apsisli Helenistik bazilika planlıdır. 8. ve 9. Yüzyıllardaki Arap akınları sırasında kilise büyük tahribat görmüş, olasılıkla yakılmış ve daha sonra örtü sistemi kagir beşik tonoza dönüştürülmüştür.
Kilisenin günümüze ulaşabilen orta nef batı duvarı ve pencere kemerlerinde, orta nefi kuzey neften ayıran duvar ve tonoz başlangıçlarında duvar resimleri (fresko ve secco tekniğiyle yapılmış dini konulu resimler) yer almaktadır.Bu resimleren erken 11. ve en geç 13. yüzyıllar arasında boyanmış olmalıdır. Kilisenin yıkılan duvarlarında ve apsis yarı kubbesinde günümüze gelemeyen resimler hakkında ise farklı görüşler öne sürülmektedir.