BOĞAZKÖY MÜZESİ MÜDÜRLÜĞÜ


İletişim Bilgileri:
Adres: Çarşı Mahallesi, Hitit Caddesi No:42, 19310 Boğazkale/ Çorum
Tel : 0 364 452 20 06
Faks : 0 364 452 20 06   
E-Posta: bogazkoymuzesi@ktb.gov.tr
 
Bağlı Birimleri:        
                                     Boğazköy Müzesi
                                     Boğazköy-Hattuşa Örenyeri
                                     Alacahöyük Örenyeri  
                                     Alacahöyük Müzesi




BOĞAZKÖY MÜZESİ

İletişim Bilgileri:  

Adres: Çarşı Mahallesi, Hitit Caddesi No:42, 19310 Boğazkale/ Çorum
Tel : 0 364 452 20 06
Faks : 0 364 452 20 06   
E-Posta: bogazkoymuzesi@ktb.gov.tr

 
       Boğazköy Müzesi Müdürlüğüne bağlı olarak hizmet veren Boğazköy Müzesi, Çorum’un 82 km güneybatısındaki Boğazkale ilçe merkezinde yer almaktadır.
      Boğazköy Müzesi, Hititlerin başkenti Hattuşa’da 1906 yılında başlatılan bilimsel kazı çalışmalarıyla açığa çıkartılan eserlerin yerinde değerlendirilmesi ve sergilenmesi amacıyla, Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü ile Alman Arkeoloji Enstitüsünün iş birliğiyle 12 Eylül 1966 yılında kurulmuştur. Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğü bünyesinde iken 1978 yılında müstakil bir müdürlük olmuş, 1985 yılında ise Alacahöyük Müzesi ile birlikte Çorum Müze Müdürlüğü’ne bağlanmıştır. Müze, zaman içerisinde artan eser sayısı ve çağın gereksinimlerine bağlı olarak modern müzecilik anlayışıyla 2011 yılında yeniden düzenlenmiş ve 07.04.2023 tarihinde ise Boğazköy Müzesi Müdürlüğüne bağlanmıştır. Müze, yenilenen binasında faaliyetlerine devam etmektedir.
      3 (üç) adet teşhir salonu bulunan Boğazköy Müzesinde tematik ve kronolojik sergileme mevcuttur. Zemin kat birinci salonda Kalkolitik, Eski Tunç Çağı ve Asur Ticaret Kolonileri Çağı eserleri ile başlayan teşhir düzeni kronolojik olarak Frig, Galat, Roma Dönemi ile devam etmekte ve Doğu Roma Dönemi ile son bulmaktadır. Sfenksli kapı ile geçilen Hitit salonunda, Hititlerin siyasi ve toplumsal yapısı zengin görsellere sahip panolar ve eserlerle anlatılmaktadır. Hitit dönemi bir taş ustasının bal mumundan yapılma bir canlandırması ile deneysel arkeolojinin bir örneği olarak düşünülerek hazırlanmış ahşaptan yapılma taş matkap düzeneği bu alanda ziyaretçilere sunulmuştur. Söz konusu salonda “ünik eserler” tekli vitrinlerde ayrı ayrı sergilenmektedir. Hitit salonunun üst katında ise Hititlerin inanç dünyası, askeri yapısı, yazı sistemi, mühür sanatı gibi konuları içeren kazılardan çıkan eserler, eserlere ait bilgilendirici panolar ve görseller gelen ziyaretçilere sunulmaktadır. Bu katta ayrıca Hattuşa Örenyeri ve Büyük Tapınak maketi de yer almaktadır. Taş eserlerin sergilendiği Müze bahçesinde ise; Hitit Dönemine ait sfenks ve  Luvi hiyeroglif yazılı kitabeler ile Roma ve Doğu Roma Dönemlerine ait mil taşları, mezar stelleri sergilenmektedir.
      1907 yılında Hattuşa Yerkapı kompleksinde yapılan kazılarda açığa çıkarılan ve 1917 yılında ise dönemin kazı ekibiyle yapılan anlaşma gereğince temizleme, onarım ve yayın çalışmaları amacıyla Almanya’ya götürüldükten sonra orada kalan ve 2011 yılında Berlin’deki Pergamon Müzesi’nden iadesi sağlanan Boğazköy Sfenksi, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Müdürlüğü’nde bulunan diğer sfenks ile birlikte günümüzde Boğazköy Müzesi’nde sergilenmektedir.

      Boğazköy/Hattuşa Örenyeri, Çorum İli’nin 84 km. güneybatısında, Boğazkale İlçesi’nde yer almaktadır.
      Anadolu, gerek konumu gerekse ekonomik faaliyetleri yönünden taşıdığı önem nedeniyle birçok uygarlığa ev sahipliği yapmıştır. M.Ö. II. binyılda Mısır, Asur gibi Eski Doğu’nun süper güçlerinden biri olan ve Anadolu’da geniş çaplı ilk siyasi birliği kuran Hititler, şüphesiz ki Anadolu uygarlıklarının içerisinde en önemlilerindendir. M.Ö. 1200’lü yıllara kadar Anadolu’nun büyük bir kısmına ve Kuzey Suriye’ye hükmetmiş Hititler’e başkentlik yapmış “Hattuşa” şehri ise, dönemin siyasi, dini ve ticari bir merkezidir.
      Hattuşa, 1834 yılında Charles Texier tarafından keşfedilmiştir. Bu aslında yalnızca Hattuşa’nın keşfi değil, tamamen unutulmuş olan Hititlerin keşfidir. Hitit İmparatorluk döneminde, yani M.Ö.1400–1200 yılları arasında, Hattuşa yaklaşık 6 km. uzunluğunda bir surla çevrilmiştir. Bu yeni sur üzerinde bulunan kapılardan; şehrin batı kısmında bulunan “Aslanlı Kapı” ile kapı pervazının iç yüzünde, elinde görkemli bir balta ve başında bir miğferle betimlenmiş savaşçı bir tanrı kabartmasının olduğu şehrin doğu kısmındaki “Kral Kapı” en önemlileridir. Şehrin en güney ucunda ve en yüksek noktasında bulunan “Yer Kapı”nın da, özel bir rolü olduğu düşünülmektedir. Burada 30 m. yüksekliğinde, 250 m. uzunluğunda ve 80 m. genişliğinde yapay bir toprak set oluşturulmuştur. Bu set üzerinden geçen şehir surunun ortasında “Sfenksli Kapı” yer alır. Tam bu kapının altında, Hattuşa’nın bugün içinden geçilebilen tek poterni (tünel) vardır. 71 m. uzunluğunda ve 3 m. yüksekliğindeki poternden geçilerek sur dışına çıkılmaktadır.Hattuşa, 1986 yılında, UNESCO’nun Dünya Kültür Mirası Listesi’ne aldığı yirmi bir noktadan biridir. Ayrıca burada bulunan 30 bine yakın çivi yazılı tablette 2001 yılından itibaren yine UNESCO’nun “Dünya Belleği Listesinde” yerini almıştır.
      Arkeolojik kazılarda gün ışığına çıkarılarak restore edilen ve bir açık hava müzesi niteliğinde ziyaret edilebilen kalıntılar, Tarihi Milli Parkı’nın da odak noktasını oluşturmaktadır.

     Alacahöyük Müzesi, Çorum’un Alaca ilçesinin Alacahöyük köyünde yer almakta olup Çorum merkeze 55 km. mesafededir. Alacahöyük’te ilk yerel müze, 1940 yılında açılmıştır. 1982 yılında Örenyeri içerisinde şimdiki binasına taşınan müze, 2011 yılında modern müzecilik anlayışına göre yeniden düzenlenmiştir. Boğazköy Müzesi Müdürlüğü bağlı birimi olarak faaliyetlerine devam etmektedir.
     1835 yılında W.G. HAMILTON tarafından keşfedilen Alacahöyük, farklı dönemlerde yapılan ve günümüzde de devam eden kazı çalışmaları ile gün ışığına çıkartılmaya devam etmektedir. Alacahöyük kazıları 1935-1983 yılları arasında Türk Tarih Kurumu adına Remzi Oğuz ARIK, Hamit Zübeyr KOŞAY ve Mahut AKOK tarafından yürütülmüştür. Söz konusu kazılarda açığa çıkartılan eserler, kazı başkanlarının adlarının verildiği salonlarda sergilenmektedir. Hamit Zübeyr KOŞAY salonundaki duvar panolarında Alacahöyük kazılarının Türk arkeolojisindeki yeri ve önemi anlatılmaktadır. Kazı tarihçesinin anlatıldığı vitrinde ise kazı malzemeleri ve Alacahöyük kazısına ait bilimsel yayınların bir kısmı teşhir edilmektedir.
     Alacahöyük kazısında elde edilen Kalkolitik, Eski Tunç Çağı ve Hitit dönemine ait eserler Remzi Oğuz ARIK salonunda, Hitit ve Frig dönemine ait eserler ise Mahmut AKOK salonunda sergilenmektedir.
     Hititler dönemindeki ismi Arkeologlar ve Hititologlar tarafından tartışmalı olsa da “Arinna” ismi ağır basmaktadır. Döneminin önemli bir kült ve sanat merkezi olan Alacahöyüğün giriş kapılarından olan “Sfenksli Kapı” ve her iki tarafındaki duvarlara işlenmiş olan rölyefler Hitit İmparatorluk dönemi ünik eserleridir.

      Çorum’un Alaca İlçesi yakınlarındaki Alacahöyük, 1835 yılında İngiliz W.C. Hamilton tarafından bilim dünyasına tanıtılmıştır. Bu yıllardan itibaren Orta Anadolu'yu ziyaret eden bilginlerin uğrak yeri haline gelen höyükte, 1861, 1881 ve 1893 yıllarında G. Perrot, W. Ramsey ile E. Chantre’de incelemelerde bulunmuşlardır. Bu gezginlerin Alacahöyük’ü tanıtmaları birçok bilim insanının burayla ilgilenmesine neden olmuştur.1906 yılından beri Boğazköy – Hattuşa kazılarında çalışan H. Winckler ve T. Macridy Bey, İstanbul Arkeoloji Müzesi Müdürü Halil Ethem Bey'in teklifi üzerine Höyük'te araştırma yapmaya karar verir. 1907 yılında Macridy Bey, sfenksli kapıda yaklaşık 15 gün süren bir çalışma yapar.
      Höyük'te gerçek anlamda ilk sistemli kazılar ise, Cumhuriyet Döneminde Atatürk tarafından başlatılmıştır. Alacahöyük kazılarını 1935-1983 yılları arasında Türk Tarih Kurumu adına Remzi Oğuz ARIK, Hamit Zübeyr KOŞAY ve Mahut AKOK yürütmüştür. 13 yıl ara verilen kazı çalışmalarına, 1996 yılında, Prof. Dr. Aykut ÇINAROĞLU tarafından tekrardan başlanmış ve çalışmalar 2018 yılına kadar devam ettirilmiştir. 2021 yılından itibaren ise kazılara Kültür ve Turizm Bakanlığı adına Prof. Dr. Tayfun YILDIRIM devam etmektedir.
      Alacahöyük, kesintisiz binlerce yıllık yerleşim tabakasını sunabilmesi adına Anadolu’daki diğer höyükler içerisinde önemli bir yer sahiptir.
      Alacahöyük kazılarında ortaya çıkarılan en önemli ve çarpıcı buluntular kuşkusuz ki Erken Tunç Çağı’na tarihlendirilen “Krali” mezarlardandır. Alacahöyük’ün Hitit öncesi III. kültür katına ait bu 13 krali mezardan çıkan zengin buluntular, mezarların Erken Tunç Çağı’nın son evresinde yapıldığına işaret etmektedir. Zengin mezar buluntuları (Hatti güneş kursları, altın, gümüş ve tunçtan yapılmış ölü hediyeleri, idoller, figürinler, heykelcikler…) M.Ö. 3. bin ortalarındaki Anadolu’nun dini, sosyal ve ekonomik yaşamı hakkında fikir vermesinin yanı sıra o dönem sanatının ve teknolojisinin yüksek seviyesini göstermesi ve dönemin siyasal yapısına ilişkin ipuçları vermesi bakımından da büyük önem taşımaktadır. Oda tipi mezar mantığında hazırlanmış bu 13 (on üç) mezarın 2009 yılında 6 (altı) tanesi aslına bağlı kalınarak yeniden, yerinde canlandırılmıştır. Gelen ziyaretçiler Örenyeri içerisindeki bu alanda bulunan bu 6 (altı) mezarı inceleyerek hem mezar mimarisi hem de mezar buluntuları hakkında bilgi sahibi olmaktadırlar.
      Erken Tunç ve Hitit döneminde de çok önemli bir kült ve sanat merkezi olan Alacahöyük’te, Kalkolitik, Frig, Helenistik, Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait kültür tabakalarını da görmek mümkündür.
      Alacahöyük’te günümüzde ziyarete açık alanlarda görülebilen mimari öğeler Hatti, Hitit ve Frig Dönemlerine aittir. Höyüğün girişindeki “Sfenksli Kapı” ile kapı önündeki kabartmalar, sfenksli kapının bir yolla bağlandığı “Büyük Mabet ve Saray Kompleksi” Hitit İmparatorluk döneminin sonlarına (M.Ö. 13. yy) tarihlendirilmektedir.