Oda mezar Aydın ili, Karacasu İlçesi, Dereköyü Daryaka Mevkiinde bulunmaktadır. Yaklaşık olarak Karacasu’ya 3 km uzaklıktadır.(harita-1) Dereköyü Daryaka Mevkiinde tarihi bir yapının olduğu ihbarının Karacasu Jandarma Komutanlığına gelmesi üzerine 20.09.2012 tarihinde İlçe jandarma Komutanlığı ile birlikte söz konusu alana gidilerek gerekli incelemeler yapılmıştır. İncelemeler neticesinde yapının bir oda mezar olduğu tespit edilmiş olup, kurtarma kazısı ve temizlik çalışmalarının yapılmasın için Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğüne talepte bulunulmuştur. Bakanlığımız Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün 25.09.2012 tarih ve 206109 sayılı kazı izni ve Karacasu kaymakamlığının 25.09.2012 tarih ve 331 sayılı oluru ile 25.09.2012-06.10.2012 tarihleri arasında İlimiz Karacasu İlçesi Dereköyü Daryaka Mevkiinde kurtarma kazısı ve temizlik çalışmaları yapılmıştır.

 

 

DSİ’ nin desteği ile 25.09.2012 tarihinden itibaren 9 işçi ve iki uzman ile kazı çalışmalarına başlanmıştır. Tonoz kısmı çökmüş olan oda mezarın öncelikle çökmüş olan kısım temizlenmeye başlanmıştır(Resim-1). Bu alan temizlendikten sonra yapının kuzeybatı ve güneydoğu doğrultusunda uzandığı, güneydoğu tarafında giriş kapısının kuzeybatı tarafında ise katlı mezar yapısının bulunduğu tespit edilmiştir. Tonoz yapısının sadece odaya giriş kapısından mezar yapılarına kadar uzandığı mezar yapılarının üst kısımların tonozlu olmadığı ve tüm katlarda dört adet olan mezar sayısının altıncı katta mezar sayısı ikiye düşürülerek tonoz özelliği verildiği tespit edilmiştir. Moloz taştan örülmüş olan odanın duvarları mezar yapılarına kadar olan tonoz kısmı sıvalıdır. İki yan duvarın beşinci kattaki mezar sırasıyla aynı seviyede muhtemelen aydınlatma aracı koymak için iki adet niş bulunmaktadır. Odanın doğu köşesinde tonoz yıkıntısından ayrı olarak sert bir toprak tabakasının olduğu tespit edilmiştir. -240 cm de olan yığıntının içinde dağınık halde kemik parçaları, sikkeler, kap ve kap parçalarına rastlanmıştır. Muhtemelen oda mezarın antik çağda soyulduğu tahmin edilmektedir. Toprak yığıntısı temizlendikten sonra -310 cm de zemine ulaşılmıştır. Zemine ulaşıldıktan sonra katlı mezar yapısının temizliğine başlanmıştır. Altı katlı olan mezar yapısının üst katında iki diğer beş katında dörder mezar bulunmaktadır. En üst katta solda bulunan mezar 1 numarasıyla numaralandırılarak mezarların temizliğine başlanmıştır. Dikdörtgen sanduka şeklinde olan mezar yapılarının girişlerinin 16, 17, 21 ve 22 nolu mezarlardan anlaşıldığı kadarıyla düzgün taş kapaklarla veya moloz taşlarla örülmek suretiyle kapalıydı. Farklı boyutlarda olan mezarların zeminleri son katta bulunan 19, 20, 21 ve 22 nolu mezarlar hariç düzgün taş döşelidir. Son katta bulunan mezarların zemini kumdur. Her mezara birden fazla gömü yapılmıştır. Ölülerin kafası kuzey batıya gelecek şekilde gömülmüştür. Hem defineciler tarafından hem de çökmeden dolayı mezarlar çok tahrip olmuştur. Mezar odasının zeminin iki yan duvara yakın yerde taş plakalar tespit edilmiştir. Taş plakaların kaldırılmasıyla iki yan duvara yakın yerde iki adet mezarın olduğu tespit edilmiştir(Resim-2). Söz konusu mezarlar moloz taşla örülmüş olup zemini kumdur. Mezarlara birden fazla gömü yapılmıştır. Mezar odasının güney doğu tarafında bulunan giriş kapısının üzerinde bulunan çöküntü toprak temizlendikten sonra pek de düzgün olmayan dört adet basamaklı merdivenle mezar odasına girildiği tespit edilmiştir. Dromosun yan duvarları da moloz taşla örülmüş olup duvarlar sıvalıdır. Kazı ve temizlik neticesinde katlı mezar yapısında 22 adet mezar zeminde 2 adet olmak üzere oda mezar içinde toplam 24 adet mezar tespit edilmiştir(Resim-3). Yapılan inceleme ve araştırma neticesinde bölgemizde görülmeyen Lokulus tipi mezar yapısı olduğu anlaşılmıştır. Bu sebeble ortaya çıkarılan ve kayıt altına alınan mezar yapısı bölge mezar tipolojisinde yerini almış oldu.

 

 

Resim - 1

 

Resim - 2

 

Resim - 3

 

 

 

1 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının en üst kısmında solda yer almaktadır. Uzunluğu 253 cm genişliği 58 cm yüksekliği 44 cm dir. Çökmeden dolayı bir kısmı yıkılmıştır. Mezarın içinde 3 adet sikke, iki adet  koku kabı ve  çok sayıda çivi parçalarına rastlanmıştır.
2 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının en üst kısmında sağda yer almaktadır. Uzunluğu 257 cm genişliği 58 cm yüksekliği 44 cm dir. Çökmeden dolayı bir kısmı yıkılmıştır. Mezar içinde dağınık kemik parçaları çiviler ve tahta parçalar dışında herhangi bir buluntuya rastlanmamıştır.
3 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten ikinci kat ve sol başta yer almaktadır. Uzunluğu 258 cm genişliği 56 cm yüksekliği 41 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezarın içinde 2 adet sikke ve 1 adet objeye rastlanmıştır.
4 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten ikinci kat ve sol başta ikinci sırada yer almaktadır. Uzunluğu 256 cm genişliği 59 cm yüksekliği 44 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezarın içinde 1 adet sikkeye rastlanmıştır.
5 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten ikinci kat ve sol başta üçüncü sırada yer almaktadır. Uzunluğu 256 cm genişliği 56 cm yüksekliği 41 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezarın içinde 1 adet sikkeye rastlanmıştır.
6 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten ikinci kat ve sol başta dördüncü sırada yer almaktadır. Uzunluğu 257 cm genişliği 56 cm yüksekliği 36 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezarın içinde 1 adet aynaya rastlanmıştır.
7 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten üçüncü kat ve sol başta birinci sırada yer almaktadır. Uzunluğu 255 cm genişliği 55 cm yüksekliği 43 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezarın içinde 1 adet ağırşağa ve dört adette sikkeye  rastlanmıştır. 
8 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten üçüncü kat ve sol başta ikinci sırada yer almaktadır. Uzunluğu 256 cm genişliği 57 cm yüksekliği 41 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezarın içinde 1 adet kemer tokası ve bir adette sikkeye  rastlanmıştır. 
9 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten üçüncü kat ve sol başta üçüncü sırada yer almaktadır. Uzunluğu 258 cm genişliği 61 cm yüksekliği 41 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezar içinde dağınık kemik parçaları çiviler ve tahta parçalar dışında herhangi bir buluntuya rastlanmamıştır.
10 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten üçüncü kat ve sol başta dördüncü sırada yer almaktadır. Uzunluğu 256 cm genişliği 56 cm yüksekliği 42 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezarın içinde 1 adet kemer tokası, 1 adet ayna, 1 adet sikke, 1 adet boncuk ve üç adette koku kabı bulunmuştur. 
11 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten dördüncü kat ve sol başta birinci sırada yer almaktadır. Uzunluğu 263 cm genişliği 52 cm yüksekliği 47 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezar içinde dağınık kemik parçaları çiviler ve tahta parçalar dışında herhangi bir buluntuya rastlanmamıştır.
12 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten dördüncü kat ve sol başta ikinci sırada yer almaktadır. Uzunluğu 256 cm genişliği 58 cm yüksekliği 48 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezar içinde dağınık kemik parçaları çiviler ve tahta parçalar dışında herhangi bir buluntuya rastlanmamıştır.
13 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten dördüncü kat ve sol başta üçüncü sırada yer almaktadır. Uzunluğu 261 cm genişliği 59 cm yüksekliği 51 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezarın içinde 1 adet küçük çan ve 3 adet sikke bulunmuştur.  
14 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten dördüncü kat ve sol başta dördüncü sırada yer almaktadır. Uzunluğu 261 cm genişliği 57 cm yüksekliği 54 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Alt kısmının giriş kısmı kırık ve eksiktir.  Mezarın içinde 1 adet bilezik, 1 adet boncuk, 1 adet tıp aleti ve 2 adet sikke bulunmuştur.  
15 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten beşinci kat ve sol başta birinci sırada yer almaktadır. Uzunluğu 271 cm genişliği 53 cm yüksekliği 48 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezarın içinde 1 adet çivi, 1 adet obje ve 3 adet sikke bulunmuştur.  
16 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten beşinci kat ve sol başta ikinci sırada yer almaktadır. Uzunluğu 311 cm genişliği 59 cm yüksekliği 50 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Sadece giriş kısmında giriş kapağına ait çok az bir kısım kalmıştır. Mezar içinde dağınık kemik parçaları çiviler ve tahta parçalar dışında herhangi bir buluntuya rastlanmamıştır.
17 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten beşinci kat ve sol başta üçüncü sırada yer almaktadır. Uzunluğu 310 cm genişliği 56 cm yüksekliği 50 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Sadece giriş kısmının alt kısmı kırık ve eksiktir. Mezarın içinde 1 adet törpü ve 1 adet obje  bulunmuştur.  
18 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten beşinci kat ve sol başta dördüncü sırada yer almaktadır. Uzunluğu 285 cm genişliği 60 cm yüksekliği 48 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Giriş kısmının alt ve üst kısmı kırık ve eksiktir.  Mezar içinde dağınık kemik parçaları çiviler ve tahta parçalar dışında herhangi bir buluntuya rastlanmamıştır.
19 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten altıncı (zemin katıdır) kat ve sol başta birinci sırada yer almaktadır. Uzunluğu 267 cm genişliği 58 cm yüksekliği 56 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezarın içinde 1 adet kandil, 2 adet obje ve 5 adet sikke  bulunmuştur.  
20 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten altıncı (zemin katıdır) kat ve sol başta ikinci sırada yer almaktadır. Uzunluğu 314 cm genişliği 58 cm yüksekliği 60 cm dir. Giriş kapağı yoktur. Mezarın içinde 2 adet kandil, 1 adet bız ve 3 adet sikke  bulunmuştur.  
21 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten altıncı (zemin katıdır) kat ve sol başta üçüncü sırada yer almaktadır. Uzunluğu 278 cm genişliği 55 cm yüksekliği 60 cm dir. Girişi moloz taşlarla kapatılmıştır. Üst kısmının bir bölümü kırık ve eksiktir. Mezarın içinde 2 adet kandil,  ve 1 adet sikke  bulunmuştur.  
22 Nolu Mezar : Katlı mezar yapısının  üstten altıncı (zemin katıdır) kat ve sol başta dördüncü sırada yer almaktadır. Uzunluğu 238 cm genişliği 59 cm yüksekliği 53 cm dir. Girişi düzgün bir blokla kapatılmıştır. Üst kısmının bir bölümü kırık ve eksiktir. Mezarın içinde 1 adet koku kabı  bulunmuştur. 
1 Nolu Zemin Mezar : Mezar odasının giriş kısmının hemen sağında bulunmaktadır. Moloz taşla örülmüştür. Uzunluğu 210 cm genişliği 107 cm derinliği 41 cm’dir. Zemini kumdur. Mezar içinde 2 adet kandil, 1 adet yüzük, 1 adet koku kabı, 1 adet sikke ve 1 adet boru bulunmuştur.
2 Nolu Zemin Mezar : Mezar odasının giriş kısmının hemen solunda bulunmaktadır. Moloz taşla örülmüştür. Üzeri taş plakalarla kapalıydı. Büyük oranda tahrip olmuştur. Uzunluğu 210 cm genişliği 135 cm derinliği 70 cm’dir. Zemini kumdur. Mezar içinde 3 adet koku kabı, 1 adet iğne, 2 adet boncuk, 1 çift küpe, 1 adet yüzük, 5 adet sikke, 1 adet obje ve 2 adet küçük çan bulunmuştur.
Katlı mezar yapısında bulunan mezarların zeminlerinde ince kum serpiştirilmiştir. Mezarların içlerinde çivi ve tahta parçalarına rastlanılması muhtemelen ölülerin tahtadan yapılmış ölü yataklarına yatırıldığı düşünülmektedir. Mezarların içinde elde edilen bulgulardan ahşap ölü yataklarının yanında pişmiş toprak ölü yataklarının da kullanıldığı tespit edilmiştir.
Dromostan mezar içine girişte muhtemelen bir ahşap kapı bulunmaktaydı çünkü dromostan mezara giriş kısmında çok sayıda ahşap parçalarına ve menteşe şeklinde bronz plakalara rastlanmıştır.

 

 

Mezarlardan çıkan buluntulara dayanarak kandillerin, koku kaplarının ve diğer kapların MS 3-4 yy ve Erken Doğu Roma Dönemi özelliği göstermektedir(Resim9-20)-. Ayrıca temizlenebilen bazı sikkelerin Diocletianus(MS.284-305), Roma Senatosu( MS. 238-260), Tranquilina(MS. 241 Gordian III eşi), Aemilianus(MS. 253), Trajan Decıus(MS.249-251) ve Constantıus II(MS. 337-361) dönemlerine tarihlendirilmektedir. Bu bilgilere istinaden mezarın MS. 3 yy. yapıldığı ve sonraki yıllarda da kullanıldığı tespit edilmiştir.